Zolpidem, ook wel bekend onder merknamen als Stilnoct, lijkt op papier een logische keuze bij ernstige slaapproblemen. Het is een kortwerkende slaapmiddel, technisch gezien een zogenaamde "Z-drug", en wordt vaak voorgeschreven als alternatief voor benzodiazepines.
Toch zie ik in mijn praktijk bij Afbouw Apotheker keer op keer hoe moeilijk het is om van zolpidem los te komen. Niet per se door de ontwenningsverschijnselen, maar door het gedragspatroon dat eromheen ontstaat.
Hoe een vicieuze cirkel ontstaat
Bij veel mensen begint het met één tablet voor het slapengaan.
Maar als de slaap uitblijft, volgt er een tweede pil, soms een derde.
Slaap komt dan pas tegen twee uur 's nachts. Rond vier of vijf uur? Weer wakker, en opnieuw grijpt men naar zolpidem.
Dit patroon, van meerdere nachtelijke innamemomenten, herhaalt zich dag na dag.
Zolpidem-afbouw wordt hierdoor niet alleen een kwestie van het verminderen van de dosis, maar ook van het doorbreken van diep ingesleten gedrag.
En dat maakt het bijzonder lastig.
Wat maakt zolpidem zo “verraderlijk”?
Hoewel zolpidem technisch geen klassieke benzodiazepine is, werkt het wel op dezelfde receptoren in het brein: de GABA-A receptoren. Het grote verschil zit in:
- De zeer korte halfwaardetijd (ongeveer 2–3 uur)
- De selectieve werking op bepaalde GABA-subtypes (vooral die betrokken bij slaap)
- Het snelle intreden van effect na inname
Deze eigenschappen zorgen ervoor dat zolpidem snel werkt, maar ook weer snel is uitgewerkt. Daardoor ontstaat vaak de behoefte om tijdens de nacht opnieuw in te nemen.
Een patroon dat moeilijker te doorbreken is dan de afbouw zelf
Wat opvallend is: bij veel cliënten zie ik relatief weinig lichamelijke onttrekkingsklachten bij het afbouwen van zolpidem.
Wat het moeilijk maakt, is het nachtelijke gedragspatroon: het wakker worden en automatisch naar het pilletje grijpen.
In deze situatie is afbouwen méér dan alleen ‘minder nemen’. Het is een proces waarin je:
- De hoeveelheid op elk innamemoment geleidelijk afbouwt
- Geleidelijk innamemomenten schrapt of verlegt
- Werkt aan slaapvertrouwen en slaapgedrag zonder medicatie
Lukt dit echt niet? Dan kan het in sommige gevallen zinvoller zijn om tijdelijk over te stappen op een slaapmiddel met een langere werkingsduur om het patroon te doorbreken. Uiteraard met een goed doordacht plan om ook dát vervolgens weer af te bouwen.
Wist je dit? Vrouwen breken zolpidem langzamer af dan mannen
Zolpidem kent nog een bijzondere eigenschap: de klaring van het middel is geslachtsafhankelijk.
Uit onderzoek blijkt dat vrouwen het middel trager afbreken dan mannen. Hierdoor lopen zij een verhoogd risico op overmatige sedatie de volgende ochtend; zoals sufheid, verminderde alertheid of zelfs gevaar in het verkeer.
In de VS heeft dit geleid tot aparte doseringsadviezen voor mannen en vrouwen.
Vrouwen krijgen daar standaard een lagere dosis voorgeschreven. Zelfs resulterend in roze potjes met 5mg voor vrouwen en blauwe potjes met 10mg voor mannen. In Nederland is dit onderscheid (nog) niet standaard opgenomen in de richtlijnen, maar het is wél iets om bewust bij stil te staan, zeker bij langdurig gebruik.
Wil je stoppen met zolpidem? Je staat er niet alleen voor
Er zijn goede redenen om zolpidem af te bouwen:
- Je hebt het gevoel dat het niet meer helpt
- Je merkt dat je steeds vaker moet nemen om te slapen
- Je wilt je nachten terug zonder afhankelijkheid van pillen
Bij Afbouw Apotheker help ik mensen stap voor stap naar slapen op eigen kracht. Geen rigide afbouwschema's, maar een traject dat is afgestemd op jouw situatie, jouw patronen én jouw hersteltempo.
Plan een gratis kennismakingsgesprek
Wil jij op een rustige, verantwoorde manier stoppen met zolpidem?
Plan dan een vrijblijvende kennismakingscall. Je kunt jouw verhaal vertellen, en samen kijken we of en hoe ik je kan helpen.